Choroby serca są jednymi z najczęściej występujących chorób na świecie, przyczyniają się także do ogromnej liczby zgonów. O jakich chorobach mowa?

Najczęstsze choroby serca

W Polsce co 9 minut ktoś umiera z powodu niewydolności serca - to bezpośrednia przyczyna zgonu u ponad 20% Polaków umierających z powodu chorób sercowo - naczyniowych. Powszechne występowanie chorób układu krążenia jest faktem - choroby te stanowią główną obok nowotworów przyczynę śmiertelności, odpowiadając za niemal połowę wszystkich zgonów. Rocznie choroby serca zabijają około 175 tysięcy Polaków. Zgony spowodowane chorobami układu sercowo - naczyniowego występują w Polsce 1,5 - 3 razy częściej niż w pozostałych krajach Unii Europejskiej. Co prawda zauważyć można tendencję spadkową i z roku na rok statystyki nieco się poprawiają, jednak wciąż jeszcze na choroby układu krążenia zapada mnóstwo osób. Jakie są najczęściej diagnozowane choroby układu sercowo - naczyniowego? Okazuje się, że są to schorzenia w dużej mierze powiązane z niezdrowym stylem życia, a zatem takie, których pojawienia się można uniknąć.

Miażdżyca naczyń krwionośnych

Miażdżyca to choroba obejmująca ściany naczyń krwionośnych, która rozwija się stopniowo, przez wiele lat nie dając żadnych objawów. Choroba polega na odkładaniu się tzw. blaszki miażdżycowej w ścianach średnich i dużych naczyń krwionośnych. W skład blaszki miażdżycowej wchodzą komórki piankowate (makrofagi), złogi wapnia, fibrynogen oraz związki lipidowe. W efekcie dochodzi do pogrubienia ścian naczyń, a także zwężenia światła naczyń krwionośnych i ograniczenia przepływu krwi. Konsekwencja choroby są różne w zależności od lokalizacji zmian miażdżycowych. Gdy zajęte zostaną naczynia wieńcowe serca, wówczas rozwija się choroba wieńcowa; miażdżyca naczyń krwionośnych mózgu może prowadzić do niedotlenienia mózgu, a nawet udaru niedokrwiennego.

Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi miażdżycy są przede wszystkim: zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi, palenie papierosów, niewyrównana cukrzyca, nadwaga, stres czy nadciśnienie tętnicze.

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze to występujące przejściowo lub stale podwyższone wartości skurczowego i/ lub rozkurczowego ciśnienia krwi. Za prawidłowe ciśnienie krwi uznawane jest to w przedziale 120 - 129 mmHg dla ciśnienia skurczowego oraz 80 - 84 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego. Ciśnienie krwi 130–139 i/lub 85–89 mmHg. Określane jest jako ciśnienie wysokie prawidłowe. Za wartości nieprawidłowe uznaje się ciśnienie przekraczające 140/ 90 mmHg. Zbyt wysokie ciśnienie krwi wywiera nadmierny nacisk na ściany naczyń krwionośnych, przyczyniając się do ich postępującego uszkodzenia oraz rozwoju miażdżycy, a także takich powikłań jak zawał serca, udar mózgu czy niewydolność nerek.

Choroba wieńcowa

Choroba wieńcowa (choroba niedokrwienna serca, dusznica bolesna) to konsekwencja miażdżycy naczyń krwionośnych, prowadząca do postępującego niedokrwienia i niedotlenienia mięśnia sercowego. W efekcie zwężenia światła naczyń wieńcowych dochodzi do ograniczonego przepływu krwi, a tym samym spada zaopatrzenie mięśnia sercowego w związki odżywcze i tlen. Skutkuje to stopniowym osłabieniem mięśnia sercowego, a ostatecznie może dojść do rozwoju zawału serca.

Niewydolność mięśnia sercowego

Niewydolność serca może rozwinąć się jako powikłanie każdego schorzenia układu sercowo - naczyniowego. Choroba ta sprowadza się do utraty przez serce możliwości pompowania wystarczającej ilości krwi do wszystkich narządów organizmu. Skutkuje to niedotlenieniem organów. Postępujące upośledzenie funkcji mięśnia sercowego może rozwijać się w przebiegu nadciśnienia, miażdżycy, może wystąpić po zawale serca, u chorych z wadami zastawkowymi czy kardiomiopatią. Niewydolność serca może dotyczyć pracy lewej lub prawej komory, a także obu komór.

Zawał mięśnia sercowego

Zawał serca to martwica mięśnia sercowego wywołana jego niedokrwieniem. W efekcie zamknięcia światła naczynia wieńcowego dochodzi do niedokrwienia komórek mięśnia sercowego, ich martwicy i rozpadu. Proces ten obejmuje obszar serca ukrwiony przez zatkane naczynie krwionośne. Do martwicy dochodzi w przeciągu 3 - 6 godzin od zamknięcia światła naczynia. Do rozwoju zawału dochodzi najczęściej w efekcie pęknięcia blaszki miażdżycowej oraz wytworzenia się wokół niej skrzepu. Czynnikami ryzyka wystąpienia zawału serca są przede wszystkim: nadciśnienie, miażdżyca, niewyrównana cukrzyca, siedzący tryb życia, otyłość, stres, siedzący tryb życia, stosowanie używek czy niewłaściwa dieta.

Udar mózgu

Udar mózgu stanowi konsekwencję obumarcia części narządu w efekcie zaburzeń jego ukrwienia. O udarze krwotocznym mówimy wówczas, gdy dochodzi do przerwania ciągłości naczynia krwionośnego i wystąpienia krwotoku. Do pęknięcia tętnicy mózgowej może dojść w efekcie nadciśnienia, pęknięcia tętniaka lub naczyniaka. Znacznie częściej występuje niedokrwienny udar mózgu, w przebiegu którego dochodzi do zamknięcia światła tętnicy mózgowej oraz niedotlenienia i obumarcia fragmentu mózgu. Zazwyczaj udar niedokrwienny mózgu stanowi konsekwencję miażdżycy, a także zatoru powstałego np. w przebiegu zawału, migotania przedsionek czy u chorych ze sztucznymi zastawkami serca.